Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ): na czym polega i dlaczego warto je trenować? (2024)

Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) to sztuka walki wywodząca się z judo i zapasów. Wzbogacona jest o techniki, które umożliwiają powalenie przeciwnika na ziemię i uzyskanie nad nim całkowitej kontroli poprzez zablokowanie jego ruchów. W tym celu stosuje się dźwignie, duszenia i chwyty unieruchamiające. Dowiedz się, jak powstało brazylijskie jiu-jitsu i dlaczego warto trenować tę sztukę walki.

Spis treści

1. Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) – historia powstania
2. Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) – technika walki
3. Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) - pasy (stopnie)
4. Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) a kultura sportów walki
5. Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) – komu polecane?

Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) przez wielu uznawane jest za najskuteczniejszą technikę walki wręcz bez użycia broni. Mimo że nie stosuje się w niej bezpośrednich ciosów, bardzo dobrze sprawdza się w obezwładnianiu przeciwnika. Nazwa dyscypliny pochodzi od jiu-jitsu, czyli tradycyjnej japońskiej sztuki walki obejmującej bogaty repertuar ciosów, w tym uderzeń i kopnięć. Jednak sama technika BJJ wywodzi się z dużo łagodniejszej odmiany jiu-jitsu, czyli judo. Po tym, jak judo stało się popularne w Brazylii, mieszkańcy tego kraju zaczęli modyfikować ten styl walki dodając elementy znane z zapasów.

Współcześnie jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych sztuk walki, która swoją popularność zawdzięcza sportom MMA (ang. Mixed Martial Arts – mieszane sztuki walki). Zawodnicy MMA najbardziej cenią sobie właśnie brazylijskie jiu-jitsu, ponieważ wykazuje bardzo dobrą skuteczność w powalaniu przeciwnika na ziemię bez konieczności robienia mu krzywdy.

Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) – historia powstania

Brazylijskie jiu-jitsu powstało w początkach XX wieku. Wtedy to do Brazylii przybył japoński mistrz sztuk walki, Maeda Mitsuyo. Został on wykluczony ze społeczności judo w swoim rodzinnym kraju, ponieważ brał udział w walkach za pieniądze, co było sprzeczne z kodeksem tej dyscypliny.

Jednym z pierwszych uczniów Mitsuyo był Carlos Gracie, syn znanego brazylijskiego polityka. Gracie miał już wówczas doświadczenie w zapasach, brał też udział w brutalnych walkach ulicznych. Po tym, jak włączył do swojego repertuaru ciosów chwyty judo, stał się niemal niepokonany.

Wymyślona przez niego technika była następnie doskonalona przez jego braci, którzy spopularyzowali ją w USA. W kolejnych dekadach techniki BJJ przejęli potomkowie rodziny Gracie. Począwszy od lat 70. tryumfowali niemal w każdych zawodach sztuk walki. W latach 90. wygrywali zawody MMA pokonując najlepszych mistrzów. W tym czasie brazylijskie jiu-jitsu stało się podstawową techniką walki stosowaną przez zawodników MMA i stąd zyskało ogólnoświatową sławę.

Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) – technika walki

BJJ skupia się przede wszystkim na walce w parterze. Celem starcia jest powalenie przeciwnika na matę i obezwładnienie go. Zawodnicy przez dużą część czasu walczą ze sobą zwarciu, tzn. jeden z nich ściśle oplata nogami rywala i w ten sposób stara się wykorzystać swoją pozycję, aby siłą przewrócić drugiego na plecy.

Brazylijskie jiu-jitsu, podobnie jak judo, zabrania ciosów, kopnięć, uderzeń w genitalia, wkładania rąk do otworów ciała (np. nosa, oczu).

Często stosuje się też dosiad (siedzenie okrakiem na leżącym przeciwniku), podcinanie, podduszanie, zakładanie nóg na szyję (tzw. dźwignia), chwytanie za różne części ciała i unieruchamianie ich. Pod pewnymi względami taka walka przypomina judo, jednak w brazylijskim jiu-jitsu więcej jest walki w leżeniu niż w staniu i nie ma tak bogatego repertuaru rzutów. Ponadto w BJJ bardziej liczy się skuteczność, a nie technika, za którą w judo przyznaje się punkty. Z tego względu pojedynek wygląda na bardziej zacięty i momentami brutalny, choć zazwyczaj nie wywołuje poważniejszych uszczerbków na zdrowiu. Techniki duszenia wykorzystywane są tylko do momentu, w którym rywal przestaje się bronić, co jest sygnałem jego poddania się.

Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) a kultura sportów walki

Brazylijskie jiu-jitsu odrzuciło dużą część spuścizny kulturowej związanej z judo – zawodnicy nie muszą walczyć w kimonach (mogą tylko w spodenkach i koszulce), nie obowiązuje ich też kodeks postępowania typowy dla judoków. Na ich strojach widnieją naszywki z symbolami narodowymi Brazylii. W BJJ nie bierze się też pod uwagę rozwoju duchowego adeptów, choć sama dyscyplina doczekała się swego rodzaju filozofii. Opiera się ona na trójkącie składającym się z trzech elementów: efektywności, cierpliwości i kontroli (tzw. Trójkąt Gracie od nazwiska rodziny, która spopularyzowała brazylijskie jiu-jitsu). Filozofia BJJ mówi, że aby odnieść sukces na macie, trzeba wszystkie wymienione wartości respektować zarówno w sporcie, jak i w życiu.

Brazylijskie jiu-jitsu (BJJ) – komu polecane?

Instruktorzy jiu-jitsu przekonują, że ta sztuka walki nadaje się dla mężczyzn, kobiet, a nawet dzieci, ponieważ nie wymaga stosowania brutalnych ciosów. W praktyce najczęściej wybierają ją mężczyźni w celu nauki skutecznej samoobrony. Sprowadzenie przeciwnika do parteru i przytrzymanie go jest bowiem najłatwiejszym sposobem na jego unieszkodliwienie bez konieczności stosowania przemocy. Z tego względu BJJ to popularna technika wśród policjantów i wojskowych.

Brazylijskie jiu-jitsu jest też bardziej uniwersalne niż judo, kung-fu czy inne systemy wschodnich sztuk walki, ponieważ obowiązuje w nim mniej zakazów – przez to łatwiej zastosować je w bezpośrednim starciu z przeciwnikiem. Ponadto BJJ nie wymaga od zawodników rozwoju duchowego ani zapoznawania się z kulturą Japonii czy Brazylii. Z tego powodu uchodzi za jedną z bardziej przystępnych technik walki wręcz.

BJJ poleca się każdemu, kto chce nauczyć się skutecznej obrony przed przeciwnikiem poprzez umiejętne sprowadzenie go na ziemię i zablokowanie jego ruchów. Najlepiej sprawdza się w starciu z jedną osobą - jego skuteczność może być mniejsza w przypadku gdy przeciwnik jest uzbrojony albo walczy w grupie.